از «رویانا» تا «شنگول» و «منگول»؛ گزارشی از حیوانات شبیه سازی شده در ایران

درباره حیوانات مثل سازی شده ایران چه میدونید؟ میدونید ما در فهرست کشورای صاحب فناوری در سلولای بنیادی و مثل سازی حیوانات در حال نابودی جهان هستیم که درخشش جهانی پیدا کرده؟

گزارش امروز ما شما رو با مطالب خیلی جذاب از دنیای مثل سازی حیوانات در کشورمون آشنا می کنه.
با ما به دنیای مارال، آبگین، آبگینه، حنا، تامینا، رویانا، بُنْیانا ، شنگول و منگول بیایید.

انقلاب در انقلاب

نهضت محرومیت زدایی و راه و روش جهادی به سازندگی در ایران که از بهمن ۵۷ شروع شد، در بعضی از بخشا، جوری موثر بود که حیرت جهانیان رو برانگیخت. گل سر سبد خیلی از پیشرفتای ۳ دهه گذشته کشور رو میشه در جایی به نام جهاد دانشگاهی دونست که یکی از قطبای توانا سازی ایران در عصر مدرن هستش.

جهاد دانشگاهی، یکی از مهم ترین دستاورهای علمی و اجتماعی ایران پس از انقلاب بود که تونست، انقلابی در انقلاب بسازه و کشور رو در خیلی از میدونای علم و فناوری، در فهرست کشورای صاحب نام بذاره. موسسه رویان جهاد دانشگاهی رو باید یکی از این نتیجه های عجیب در تاریخ معاصر کشور به حساب آورد.

جایی که در میدون سلولای بنیادی و به خصوص مثل سازی حیوانات (animal cloning)، کارایی انجام داد که حیرت محافل علمی شرق و غرب عالم رو برانگیخت و هزاران بار مقالات و یافته های محققان اون، رفرنس معتبر ترین مقالات علمی جهان در بیست سال گذشته گردید.

درباره رویان: افتخار ایران

 پژوهشگاه رویان هشتم خرداد ماه سال ۱۳۷۰ به عنوان مرکز جراحی محدود با هدف سرویس دهی درمانی به زوج‏های نابارور و تحقیق و آموزش در مورد علوم باروری و ناباروری به وسیله زنده یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی و گروهی از محققان و همکارانش در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران تاسیس شد.

این مرکز تحقیقاتی در سال‏های ۱۳۷۷ و ۱۳۸۷ به ترتیب مجوز مراکز تحقیقات علوم سلولی و مرکز تحقیقات پزشکی تولید مثل رو از شورای گسترش دانشگاه‏های علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گرفت.

نتیجه های فوق العاده رویان در ربع قرن گذشته به طور خلاصه عبارتند از:

باروری آزمایشگاهی در آدم، مثل سازی تولید مثل در حیوانات اهلی از گوسفند تا قوچ و بز، انجماد سلول جنسی و جنین آدم، تشخیص ژنتیکی قبل از لونه گزینی، مهندسی بافت، تولید پروتئین ‌های نوترکیب، تولید و جداسازی شکلای جور واجور سلول‌ های بنیادی جنینی بزرگسالان و بندناف، تولید بزهای تراریخته ، تولید جنین ‌های دامی، طب پیوند با به کار گیری سلول درمانی،  بانک‌های خصوصی و عمومی سلول‌های بنیادی بند ناف، بانک سلول ‌های بنیادی جنینی و قوی القایی؛ جالبه بدونین بعضی از این نتیجه های کار درخشش رسانه ای بین المللی پیدا کرده.

واحد علوم حیوانات موسسه رویان در این نشانی اینترنتی قرار داره که اطلاعات خوبی درباره فعالیتای تخصصی این مرکز درحوزه مثل سازی حیوانات به شما ارائه میده. پرتال رویان رو هم در این لینک دنبال کنین.

مثل سازی چیه؟

موسسه رویان و مجموعه های همکار، در ۲ دهه گذشته در علوم حیوانات، به نتیجه های بزرگ و خیلی عجیبی رسیدن و دلیل شدن کشورمون در این میدون میان ۱۰ سرزمین برتر و صاحب فناوری مربوطه قرار گیرد. تولید گوساله و بزغالهای مثل سازی شده و حتی ترا ریخته در در دهه هشتاد شمسی منجر شد تا ایران به سمت تحقیق روی حیوانات در حال نابودی بومی بره که در بالاترین جایگاه اونا، یوز ایرونی قرار داره.

اگه درباره مثل سازی و سلولای بنیادی چیزی نمی دونین باید به زبون ساده از قول دکتر صارمی در کتاب مثل سازی نقل کنیم.
ایشون فکر می کنن که سلول بنیادی در پستانداران به سلولی می گن که توانایی تقسیم شدن و تبدیل به سلولای تخصص یافته و فرق یافته رو دارا باشه.

تخمک لقاح یافته این توانایی رو در حد بالایی داراس، چون بالقوه میتونه تقسیم شه و به صورت یه موجود زنده کامل، رشد و نمو پیدا کنه.
تخمک لقاح یافته چند ظرفیتیه، یعنی از هر نظر توانایی رشد و تکامل رو داره.

این توانایی پس از تقسیم شدن تخمک به یه یا حتی چهار سلول به قوت خود باقی بوده طوریکه هر کدوم از سلولها پس از جدا شدن قادر به رشد و تبدیل به یه جنین کامل هستن، از راه این روند دو قلوها و چند قلوها بوجود میان.

این چند قلوها موجودات مثل سازی شده طبیعی هستن که دارای ساختار ژنتیک و سیتوپلاسمی یکی هستن. پس وقتی از موضوع مثل سازی صحبت می کنیم، از موضوعی باور کردنی و ممکن و در دسترس صحبت کردیم و نه معجزه و کار عجیب تصادفی.

پدیده مثل سازی پدیده ای نو و باورنکردنی نیس و از شروع زندگی در سیاره زمین اتفاق افتاده. سلولای بنیادی یا stem cell در کودکان و بزرگسالان وجود دارن. سلولهای بنیادی در مغز استخون و به تعداد کمتری در جریان خون هر کودک و بزرگسال یافت می شن.

مثل سازی چه فوایدی داره؟

 روند مثل سازی با در نظر گرفتن اصول اخلاقی و استانداردهای علمی مصوب و مورد قبول مجامع علمی جهان، فواید زیادی رو واسه آدم امروزی و آینده و حتی کره زمین داره.
از جنبه های اقتصادی مثل سازی، میشه به مثل سازی و اصلاح نژاد حیوانات اهلی اشاره کرد.

مثلا اسبی با بدن تنومند و ژن خوب رو با تکنیکای مثل سازی افزایش کر . یا مثلا گوسفند، بز یا گوساله ای تولید کرد که در شیر اون، آلبومین یا انسولین انسانی وجود داشته باشه. یا واسه حفظ و نجات گونه های در حال نابودی در طبیعت مانند همون یوز ایرونی و حتی شیر ایرونی، فعالیتای زیادی انجام داد.

میشه گونه های تراریخته به وجود آورد. یعنی یه گونه حامل ژنهایی از گونه های دیگه باشه، مثلا گاوها ،گوسفندان و بزها می تونن به این روش تولید کننده مواد لبنی دارویی باشن. یا در مثالی دیگه اونا می تونن شیره هایی با ویژگیای خاص تولید کنن. شیره هایی مانند:

• شیر شامل عامل بستن واسه درمان هموفیلی از حیوانات مثل سازی شده بدست آورد.
• شیر شامل انسولین واسه درمان دیابت از این حیوانات مثل سازی شده گرفت.

مثل سازی رویانی حیوان رو انجام داد.

 

• مثل سازی رویانی آدم رو در دستور کار قرار داد.

 

با پیشرفت زیادی که در مورد سلولای بنیادی رویان آدم حاصل شده میشه با کشت این سلولا بافتا یا اعضای زخمی رو بازسازی یا جانشین کرد، میشه پوست واسه قربانیان سوختگی و سلولهای مغزی و طناب نخاعی واسه آدمایی که از گردن به پایین فلج شدن بوجود آورد و تو یه کلام اقدامات خیلی مهمی رو انجام داد که به خصوص واسه جانبازان و آدمایی که با مشکلات جسمی و حرکتی مواجه هستن، خیلی خیلی مهمه.

حالا با این مقدمه شما رو با چندین حیوان مثل سازی شده ایران آشنا می کنیم.

رویانا، دومین گوسفند مثل سازی شده ایران

رویانا دومین گوسفند همتاسازی‌شده در ایرانه. این گوسفند در تاریخ ۸ مهر ۱۳۸۵ از راه عمل سزارین بدنیا اومد و به دلیل اون که زودتر از زمان مقرر به دنیا اومد، خام بود. نامی که واسه این گوسفند انتخاب شد، از نام  پژوهشگاه رویان گرفته شده بود.

نام علمی رویانا: ROYANA-SHA-C هستش.

این گوسفند مثل سازی شده، در تاریخ ۳ اسفند همون سال از بین رفت و می گن که دلیل مرگش، مشکل طولانی کبدیه. جسد رویانا اولین حیوان مثل سازی شده در خاورمیانه، پس از تاکسیدرمی، در موسسه رویان نگهداری می شه تا نماد توانمندی ایران در علم زیست فناوری باشه.

رویانا در مدت زندگی، تحت محافظتا و آزمایشای جور واجور قرار داشت و تولد اونو باید نقطه عطفی در فعالیتای مثل سازی حیوانات در موسسه رویان دونست.

از شنگول و منگول تا آبگین و آبگینه

(شنگول و منگول، اولین بزغاله‌های تراریخته «ترنس ژن» ایران)

 شنگول اولین بز تاگ سازی شده تراریخته حاو  ژن عامل ۹ انعقادی است که در صبح روز شنبه ۱۹ دی ۱۳۸۸  پژوهشکده رویان اصفهان به دنیا اومد. این بزغاله‌های تراریخته شده، حامل ژن تولید پروتئین انسانی با ترکیبی جدید هستن که می‌تونه در درمان مبتلایان هموفیلی نوع «ب» اثر داشته باشه.

منگول اولین بز تاگ سازی شده تراریخته شامل ژن عامل ۹ انعقادی است که در صبح روز ۱۹ دی ۱۳۸۸ در رویان اصفهان به دنیا اومد.

تراریخته یا ترانس ژن، به جاندارانی که از نظر ژنتیکی دستکاری شده باشن، گفته می ‌شه. در این فناوری یک یا چند ژن به ژنوم طبیعی جاندار اضافه می شه.
جانداران تراریخته کاربرده های بسیاری در پژشکی و زیست فناوری چون تولید انسولین، فاکتور۸ و ۹ بستن خون و هورمونهای رشد دارن.

علاوه بر شنگول و منگول، دو حیوان دیگه به نام آبگون و آبگینه هم هست که گوسالهای مثل سازی شده کشور هستن.

آبگون و آبگینه اولین گوسالهای حاصل از انجماد جنین‌های آزمایشگاهی هستن که در ۱۷ بهمن ۸۹ در شرکت کشت و دامداری فکا وابسته به سازمان تامین اجتماعی به وسیله پایگاه تحقیقاتی پژوهشکده رویان اصفهان متولد شدن.

تولد آبگون و آبگینه فصلی نوین در صنعت اصلاح نژاد دام شیری کشوره. تولد این گوساله‌ها که هر دو ماده و از عیار ژنتیکی بالایی بهره مند هستن، به دنبال تحقیقات دامنه دار محققان کشور در استفاده تکنولوژی‌های نوین آزمایشگاهی در تولید شکلای جور واجور دام‌های اهلی از راه لقاح آزمایشگاهی، مثل سازی و مهندسی ژنتیک انجام شده.

همه این موارد در منطقه خاورمیانه بی نظیراند، به گونه‌ای که تولد این دو گوساله آخرین حلقه توانمندی تحقیقات کشور در علم بیوتکنولوژی تولید مثل حیوانات اهلی حساب می شه.

درزمان ۳۰ سال گذشته در جهاد کشاورزی قدم‌های مهمی هم جهت با بهبود پتانسیل ژنتیکی دام‌های کشور ورداشته شده، اما به نظر همه محققین، تولید جنین‌های منجمد سریع‌ترین و بهینه‌ترین روش پیشرفت پتانسیل ژنتیکی دام‌های یه کشوره.

اسمای آبگون و آبگینه برگرفته از وجود فوت وفن انجماد شیشه ایه که درزمان اون جنین درون یه قطره شفاف انجمادی قرار میگیره. به صورتی که هم‌حالا فوت وفن انتقال جنین‌های منجد در راس برنامه‌های اصلاح نژادی کشور‌های پیشرفته قرار داره.

با اینکه تا حالا کشور ما از وارد کنندگان این تکنولوژی بوده؛ اما تولد آبگون و آبگینه به وسیله محققین پژوهشگاه رویان نماد توانمندی کامل کشور در جهت رفع وابستگی در قلمرو علم بیوتکنولوژی تولید مثله.

رویانا، اولین گوسفند مثل سازی شده ایران

رویانا اولین گوسفند مثل سازی شده در ایران بود که در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۵ به دنیا اومد ولی دقایقی بعد از تولد مرد.

حنا اولین بز همانندسازی‌ شده در ایران

اولین بز مثل سازی شده کشور ساعت ۱:۳۰ بامداد ۲۶ فروردین ۱۳۸۸ در پایگاه تحقیقاتی علوم سلولی اصفهان پژوهشکده رویان پس از عمل سزارین در سلامت کامل به دنیا اومد. این بز زیبای حنایی – سفید دو‌رگه که به‌ واسطه شکل ظاهری با بقیه بزهای گله جدا بوده، دوران آبستنی ۱۴۷ روزه خود رو در رحم مادر رضاعی مشکی رنگ بختیاری خود به سلامت طی کرد.

تولد این بز مثل سازی شده به دنبال سلسله تحقیقات موفق محققان پژوهشکده رویان و پس از تولد اولین گوسفند مثل سازی شده «رویانا» که از آرزوهای دیرینه مرحوم دکتر سعید کاظمی آشتیانی بود به تحقق ملحق شد.
هدف پایانی این تحقیقات دامنه دار رسیدن به توانمندی داخلی در تولید داروهای نوترکیبه.

براساس اطلاعات موجود، تا حالا فقط در چند کشور معدود از جمله آمریکا، انگلستان، کانادا و چین مثل سازی بز انجام شده و محققان جهاد دانشگاهی در پژوهشکده رویان امیدوارن که با تلاش و هم پشتیبانی مسئولان امر، پروژه تولید داروهای نوترکیب هم از این روش به ثمر برسه.

 بنیانا اولین گوساله همانندسازی‌ شده در ایران

بُنْیانا اولین گوساله تاگ‌سازی شده در ایرانه. تولد این گوساله که بنیانا به معنی ریشه ای و پایه‌ای نام گرفته، اولین تولد موفق گوساله همانندسازی شده در خاورمیانه حساب می‌شه، تولد گوساله بنیانا در ساعت ۱۵:۳۰ روز شنبه ۲۰ تیر ۱۳۸۸ و پس از گذروندن ۲۷۰ روز کامل حاملگی با انجام عمل سزارین در مجتمع دامپروری نصر در پژوهشکده رویان اصفهان تحقق یافت.

تولد اولین گوساله مثل سازی شده در موسسه رویان ایران به عنوان اولین گوساله مثل سازی شده خاورمیانه با وجود همزمانی با روزای تعطیلی آخر هفته مطبوعات در کشورای خارجی، درخشش زیادی در سطح جهان داشت.

ایران پس از مثل سازی بز و گوسفند، حالا موفق به مثل سازی یه گوساله شده.
کشورمون با رسیدن به این موفقیت اولین سرزمین در خاورمیانه میشه که توانایی انجام موفقیت آمیز این نوع مثل سازی رو داشته.
خبرگزاری آسوشییتد پرس به نقل از محمد حسین نصر اصفهانی با اعلام این خبر اضافه کرد که بنیانا، گوساله مثل سازی شده در مرکزی علمی در مرکز اصفهان به دنیا اومد.

این خبرگزاری در ادامه آورده بود این نتیجه کار بخشی از برنامه تحقیقات سلولهای ریشه ای ایرانیان هستش.
تهران که در سال ۲۰۰۶ موفق به مثل سازی گوسفند و بز شده بود هدف معینی رو واسه تبدیل شدن به قدرت علمی و فناوری خاورمیانه تا سال ۲۰۲۵ واسه خود تعیین کرده که برنامه های فضایی و هسته ای هم بخشی از این هدف هستن.

مقامات ایرونی برخلاف مقامات خیلی از کشورها که مجوز فعالیت در این مورد علمی رو واسه محققان خود صادر نکردن، اجازه مثل سازی حیوانات و تحقیق روی سلولهای ریشه ای رو واسه مجامع علمی خود صادر کردن.

تامینا دومین گوساله همانندسازی‌ شده در ایران

تامینا دومین گوساله تاگ‌سازی‌ شده در ایرانه که از اصل سلولی مشابه اولین گوساله تاگ‌ سازی‌ شده یعنی بنیانا به دست اومده. این گوساله پس از ۲۸۰ روز حاملگی در ۶ تیر ۱۳۸۸ با انجام عمل سزارین و با وزن ۷۰ کیلوگرم در در مجتمع دامپروری فوکا وابسته به تامین اجتماعی به دنیا اومد ولی چند ساعت بعد به دلیل وقوع تب زیاد و مواج درگذشت. تامینا موقع تولد مشکلات ملایم بعضی ناهنجاری‌های آناتومیکی رو نشون می‌داد.

مرگ «بنیانا» و «تامینا» به فاصله چند روز با در نظر گرفتن تلاش‌های گسترده و سرمایه‌گذاری و وقت زیادی که صرف اون شده بود، اتفاق ناخوشایندی واسه محققان رویان بود. گورابی، رییس پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی چند هفته بعد از تلف شدن «بنیانا» و «تامینا» در حالی که هنوز از این واقعه ناراحت بود به نکته‌ای اشاره کرد که شاید کمتر به اون توجه شده بود. اشاره‌ای غیرمستقیم به مشکلات و تنگناهای مالی‌ ای که بر خلاف همه تاکیدات و تبلیغات انجام شده در مورد پشتیبانی از تحقیقات و فناوریای پیشرفته در کشور، حتی یکی از پیشروترین و پرافتخارترین مراکز تحقیقاتی ایران در میدون ملی و بین‌المللی رو هم در پیشبرد برنامه‌هاش با مشکلات جدی‌ مواجه کردهه.

بووانا اولین گوساله حاصل از انتقال جنین‌های لقاح آزمایشگاهی در ایران

بووانا اولین گوساله حاصل از انتقال جنین‌های لقاح آزمایشگاهیه که در ساعت ۲ بامداد یکشنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۷ در پایگاه تحقیقاتی پژوهشکده رویان اصفهان با وزن ۴۳ کیلوگرم و به صورت طبیعی به دنیا اومد.

مارال: قوچی از گوسفند

۱۳ مرداد ۱۳۹۴ بود که خبری در ایران منتشر شد مبنی بر اون که از رحم یه گوسفند، قوچ وحشی متولد گشت. این قوچ وحشی قمیشلو که مارال نامیده شد، بعدا به مردم اصفهان هدیه گردید.  قوچ وحشی قمیش‌لو یکی از گونه‌های در خطر ایرانیه.  ناحیه قمیش‌لو در نزدیکی اصفهان قرار داره و در این منطقه گونه ای قوچ وحشی زندگی می کنه که از گونه‌های در حال نابودی هستش.
تازگیا محققان این مرکز تحقیقاتی موفق شدن قوچ وحشی قمیش‌لو رو مثل‌سازی کنن و امید به باقی موندن این جوری به مراتب بیشتر شده.

نوزاد حاصل از این مثل‌سازی الان در سلامت کامله ودر مزرعه پژوهشگاه رویان نگهداری می‌شه. یکی از دست اندرکاران بخاطر این به چگونگی مثل سازی این جور در حال نابودی اشاره کرده و گفته: در حالت عادی یه جونور از ترکیب دو سلول جنسی نر (اسپرم) و ماده (تخمک) ایجاد می‌شه.

ترکیب این دو سلول منتهی به ایجاد سلول تخم می شه و تموم سلول‌های جونور مورد نظر حاصل تقسیم همین سلول تخم هستن، ولی اگه والدینی وجود نداشته باشن که ترکیب سلول‌های اونا منتهی به شکل‌گیری موجود جدیدی شه با در دست داشتن یه سری کامل از ژن موجود مورد نظر (هسته سلول) و با به کار گیری فناوری مثل سازی امکان بازآفرینی اون جونور هست.

اطلاعات علمی مهم

• تا کنون مثل سازی بیشتر از ۵۰ رأس بز در پژوهشکده زیست فناوری پژوهشگاه رویان در اصفهان انجام گرفته که تعدادی از این بزها به شیردهی بین دو تا سه کیلوگرم در روز رسیدن و قراره تا شهریور امسال تعداد اونا زیاد شه.

• تولید گله های بزرگ حیوانات شیرده از راه فرآیندای مثل سازی، یکی از روشای درآمد زایی در اقتصاد و صنعت دامپروری کشوره.

• ایران همونجوریکه در گزارشات بالا مطالعه کردین، به نتیجه کارای خوبی در مورد مثل سازی حیوانات رسیده. اما به گفته مسئولان موسسه رویان، حالا کشور به علم فنی تولید گله حیوانات هم رسیده.

• رئیس پژوهشکده زیست فناوری پژوهشگاه رویان در اصفهان یکی از نتیجه های مهم این پژوهشکده رو رسیدن به روشای نوین درمان ناباروری می دونه و اعلام کرده بود که حالا از هر ۱۰۰ سیکل درمانی، با در نظر گرفتن امکان انجماد جنین به روش انجماد شیشه ای، حدود ۵۰ درصد اونا با موفقیت همراه می شه.

• اندازه درمان نازایی در ایران تو یه دهه گذشته حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد بوده و حالا این اندازه موفقیت با احتساب تولد نوزادهای حاصل از جنین منجمد به ۵۰ درصد رسیده. از جمله روشی که در درمان ناباروری بکار میره میشه به انتخاب بهترین اسپرم واسه تزریق به تخمک، فعال سازی تخمک واسه اسپرمای با کیفیت ناجور و به کار گیری داروهای آنتی اکسیدان اشاره کرد.

• پژوهشکده زیست فناوری پژوهشگاه رویان پارسال با هدف تبیین توانمندیای فناوری تولید مثل در صنعت دامپروری کشور مبادرت به تولید و افزایش انبوه بز با به کار گیری فناوریای نوین تولید مثلی کرد.
  در این پروژه گله بز شیرده از نژاد اروپایی « سانن » در اصفهان مثل سازی شد.

• ایران پس از سه کشور کره جنوبی، ژاپن و چین، چهارمین کشور آسیاییه که با مثل سازی، موفق به تولید گونه ای در برابر نابودی شده.

• روشی که در ایران واسه تولید قوچ قمیشلو از گوسفند انجام شد، مشابه روشی بود که در چین در تلاش هستن تا از اون واسه افزایش پاندا استفاده کنن و در کره جنوبی هم این روش روی حیوان گرگ انجام شد که موفقیت آمیز بود.

• الان محققان پژوهشکده زیست فناوری پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی در تلاش هستن با به کار گیری این روش مثل سازی غیر هم جنس، یوزپلنگ و پلنگ ایرونی رو تولید کنن و تا کنون به موفقیت‌هایی دست یافته‌ان.